|
Ebuzer Giffari
Remzi Kaptan
remzi.kaptan@yahoo.com
Ebuzer Giffari denilince, insanların aklına sosyal adalet, hakça bir düzen, eşitlik isteği, sömürüye karşı olmak, semah, kırklar geliyor. Ebuzer Giffari, yaşadığı sürece insanlar arasında eşitliğin hakim olması, sömürünün ve talanın yer yüzünde silinmesi ve hakça bir düzenin kurulması için çalıştı. Bu anlamayla bizler için insanlığın zirve şahsiyetlerinden biridir.
Ne yazık ki bu saygıdeğer şahsiyeti insanlık yeteri kadar bilmiyor. Çünkü onun yaşadığı çağda haksız ve sömürücü olanlar ona kocaman yer yüzünü dar etmek istediler, onu diyardan diyara sırf doğruları dile getirdiği için, yaptıkları yanlışları yüzlerine söylediği için sürgün ettiler. O zalim ve haksızların ardılları ise Ebuzer Giffari'nin şahsında temsil olunan doğruların hakim olmaması için Ebuzer'in, adeta adını tarihten ve toplumsal hafızadan silmek istediler. Bunda başarılıda oldular. Başarılı olmadıkları tek toplum Alevi toplumudur. Ebuzer Giffari, Alevilerin yüreklerinde ve beyinlerinde yaşamaya, yaşatılmaya devam ediyor. Onun şahsında sembolleşen değerler yaşatılmaya devam ediyor. Cem törenlerindeki semahın piridir, kırklardandır, on yedi kemerbestlerdendir Ebuzer Giffari.
Yukarıda da izah etmeye çalıştığımız gibi bu yüce şahsiyet hakkındaki bilgiler, bilinmesi gerekenlerden çok çok azdır. Bu sıniılı bilgilere göre Ebuzer Giffari, Giffar kabilesindedir. Doğum tarihi bilinmemektedir. Bilinen ve herkesin hem fikir olduğu tek konu ilk Müslüman olan beşinci kişi olmasıdır ve yine bunu açıkça herkesin (müşriklerin) ortasında beyan etmiş olmasıdır. Ebuzeri'n hikayesi kaynaklarda özetle şöyle geçmektedir:
“Ebuzer çok ciddi bir genç adam, dünya nimetlerinden uzak ve İslam dinini kabul etmeden önce bile tek tanrılı inanca sahip biri olarak tarif edilmektedir. Kabilesi küçük ve fakir olduğu için, Mekkeliler arasında yüksek bir mevkiye sahip değildi. Giffar kabilesi, Mekke ve Medine'nin batısında kurulmuş olan Kinane kabilesinin bir koluydu.
Ebuzer hakkında yaygın söylentilere göre kabilesinin geçim kaynağı bölgeden geçen kervanların soyulmasına dayanmış, ancak Ebuzer çoban olarak fakir ama dürüst bir hayat sürdürmeyi tercih etmiştir. Mekke'de ortaya çıkmış yeni bir peygamberin haberini alır almaz, peygamberlik iddiasında bulunan bu kişiyi bulmak için Ebuzer kardeşi ile birlikte Mekke'ye doğru yola koyulur. Hak dini arayan genç adam tereddüt etmeden yeni dini kabul eder ve vakit kaybetmeden o zamanlar putperest bir dinin merkezi olan Kabe'nin önünde yeni inancı hakkında şehadet getirir. Mekke müşrikleri kendisini bu küstahlığı için döver. Kabilesine döndükten sonra, başkaların da İslam'ı kabul etmesini sağlamıştır.”*
Hz. Muhammedin hakka yürümesinden sonra Ebuzer, bir çok kişinin aksine açıkça Hz. Ali'den yana tavrını ortaya koymuş ve ölümüne kadarda bu asil duruşunu asla terk etmemiştir. Kaynaklarda bu dönem şöyle anlatılıyor:
“Ebuzer, Peygamberin vefatından sonraki halifelik ihtilafında Ali ibn Ebi Talib'in sadık bir destekçisiydi. Tanınmış Şii ve Sünni tarihçiler bu konuda mutabıktır.
Tarihçi Wilfred Madelung'a göre, Ebu Zer, Osman bin Affan'ın hilafeti esnasında halifenin gözünden düşmüştür. Osman bin Affan kendi akrabalarını İslam Devleti'nin değişik vilayetlerine vali olarak tayın ediyordu ve onlara beytülmal'den para kaynağı sağlıyordu. Ebuzer bu davranışın İslam'ın prensiplerine aykırı olduğunu görüşünü savunuyordu.
Osman, İfrikiya Gazvesinden (27 h./647 m.) elde edilen ganimetten alınan Hums vergisinden kendisi gibi Emevi kabilesinden olan kuzeni Mervan bin el-Hakem'e 500.000 Dirhem, Haris bin el-Hakem'e 300.000 Dirhem ve Medineli Zeyd ibn Sabit'e 100.000 Dirhem verince, Ebuzer Medine'de bu uygulamaya karşı çıkmaya başlamıştır. Zenginlikleri biriktirenleri cehennem ateşini vaat eden Kuran ayetleri okumuştur. Mervan bunun üzerine Ebuzer'i Osman'a şikayet etmiş ve Osman Ebuzer'i ikaz etmek amacıyla ona kendi hizmetçisi olan Natil'i göndermiştir, ancak Natil Ebuzer'i ikna etmeyi başaramamıştır. Osman bir süre Ebuzer'in muhalefetine sabretmiş, ta ki Ebuzer halifenin huzurunda, halifenin beytülmal paralarını kullanma usülünü destekleyen Ka'b el-Ahbar'ı kızgın sözlerle yerene kadar. Bunun üzerine Osman Ebuzer'i azarlamış ve kendisini Şam'a göndermiştir.
Ebuzer Şam'da da tavizsiz tutumundan vazgeçmeyerek, Osman'ın yeğeni ve Şam vilayetinin valisi olan Muaviye bin Ebu Sufyan'ın şaşaalı yaşam tarzını ve savurganlığını tenkit etti. Bunun üzerine Medine'ye geri gönderildi. Beytülmal'dan yapılan usülsüz harcamalarını yine de tenkit etmekten vazgeçmeyince, doksan yaşlarındayken haksız bir şekilde Medine çölü yakınındaki El-Rabaza kentine, eyersiz bir deve üzerinde, sadece tek kızı refakatinde sürgüne gönderildi.
Madelung'a göre, Ali bin Ebi Talib, Osman'ın ilk Müslümanlardan ve Peygamber'in en sevdiği sahabilerden olan Ebuzer'i cezalandırmasını kınamıştı. Ali'nin bu tutumu, halife yasakladığı halde Ebuzer'i kent sınırına kadar eşlik edip, onu en iyi dileklerle ve hürmet göstererek sürgüne göndermesinden de anlaşılmaktadır. Ebuzer'e iyi davranmak için halifenin yasağını çiğnemeyi göze almıştı.
Ebuzer'in ölümü Osman'ın askerleri tarafından aldığı darpların etkisiyle ya da çölde açlıktan olmuştur.”**
Ebuzer yaşadığı müddetçe daima doğruların ve hakkaniyetin hakim olması için mücadele etmiştir. O hiç bir zaman doğrulardan ne uğruna olursa olsun asla taviz vermemiş, vazgeçmemiştir. Her zaman herkesin adil bir şekilde var olan gelirlerden eşitçe yararlanmasını savunmuştur. Eşitliğin hakim olması gerektiğini dile getirmiş ve bunun mücadelesini vermiştir. Asla egemen anlayışlara, iktidar olanlara biat etmemiştir.
Ebuzer Giffari, bir çok yönüyle bilinmesi, öğrenilmesi gereken bir şahsiyettir.
Konuyla ilgilenenler Ali Şeriati'nin kitabına başvurabilirler.
*Wikipedia
** Wikipedia
|
