|
Nefs nedir? Nefsi silmek, nefsi bilmek, nefsine sahip olmak, nefsini denetim altına almak, nefsine eziyet etmek ne manalara gelmektedir?
Nefs/nefis kelimesi/kavramı yirminin üzerinde anlamlara gelmektedir. Burada kastedilen daha çok insanin yeme içmede dahil bir takım ihtiyaçlarının, heva ve heveslerinin, benlik ve egosunun başta insanın kendisi olmak üzere diğer insanlara ve varlıklara yararı-zararı noktasındadır.
Nefs, insanı yaşatan ve geliştiren olmakla beraber aynı zamanda insanı çürüten ve yok edendir de. Bu sebepten, yolu layıkıyla sürmüş olan erenler çokça nefs konusuna eğilmiş ve nefsin en doğru en ideal şekilde, insana yararı olacak şekilde kullanılması için öneriler getirmiş, yol göstermiş ve çeşitli yöntemler geliştirmişlerdir.
Alevi erenlerinin bize bıraktıklarından yola çıkarsak şunu rahatlıkla görebiliriz: nefs öyle tümden yok edilmesi gereken, eziyet edilmesi gereken değildir. Yine nefs başı boş bırakılacak, insanı hepten esir alacak olanda değildir. Nefs, bilinmesi ve denetim altına alınarak kişiye ve topluma yararı olacak şekilde eğitilip geliştirilmesi gerekendir. Ulu Hünkar Hacı Bektaş Veli, bunu şu harika vecizeyle dile getirmiştir: “marifet nefsi silmek değil, bilmektir”.
“Nefsimi ıslah edip, dizginleyip denetim altına alıyorum” adı altında nefsine eziyet etmek, insanın kendi varlığını yok saymaya çalışması demektir. Böylesi bir çaba kişinin doğal gereksinimlerini bile hiçe sayması demektir. Bu da nefsine eziyet ederek başka bir yoldan yok oluş demektir. Aynı şekilde nefsinin esiri olarak, nefsin dizginlenemez atının peşinde serseri bir şekilde hiç bir kaide ve kural tanımadan koşmakta uçurumlara yuvarlanmaktan başka sonuçlar doğurmuyor.
Bize düşen; nefsimizi silmek, nefsimize eziyet etmek, nefsimizin peşinden uçurumlara sürüklenmek yerine, ayırdın da ve bilincinde olarak nefsimizi bilmemizdir. Bildiğimiz bir şeyden korkmamıza da veya ona eziyet etmemizde gerek yoktur. Çünkü bu durumda bilmek, aynı zamanda onunla baş edebilmek demektir. Bilmek, onu denetim altına alıp bize en yararlı şekilde değerlendirmek demektir. Nefsimizi bilmek, zayıf ve hastalıklı yönleri bilip onlarla mücadele ederken aynı şekilde güçlü ve dirençli tarafları da bilip öne çıkarmak demektir.
Nefs vardır. Nefs insani bir şeydir. Yok saymak, eziyet etmek, kuralsız şekilde peşinden koşmak yerine, nefsi bilip en yararlı şekilde yönlendirmeliyiz.
Remzi KAPTAN remzi.kaptan@yahoo.com
|
