|
İnsana Yakışan Civanmert Olmaktır
Remzi Kaptan
remzi.kaptan@yahoo.com
Değerli canlar, bu günkü sohbetimizde Hacı Bektaş Veli'nin bize ışık tutan öğretisinin izinde insanoğluna yüce ve asaletli bir yaşamın sahibi olmasını öğütleyen bazı ilkelerini beraberce anlamaya çalışacağız.
İnsan, cümle varlıkların en değerlisidir. Çoğunlukla bu değerliliğin ve ayrıcalığın farkında olmasa da bu böyledir.
İnsan Eşref-i Mahluktur. Yaratılmışların en yücesi.
Ulu Hünkar Hacı Bektaş Veli, eserlerinde çokça insanoğlunun yüce bir varlık olarak, bunun bilincinde olması gerektiğini işler. İnsana basitlikler, maskaralıklar, edep dışı davranış ve söylemler yakışmaz. İnsana yakışan; edeptir. Doğru söz, güzel davranış, yaşamın anlam ve önemini idrak ve bunun neticesinde anlamına uygun olarak asil bir hayat yaşamaktır.
Böyle midir insanoğlu?
Yani yüce bir varlık olduğunun bilincinde midir?
Hayır, ne yazık ki değildir.
Dünde değildi, bu günde değildir ve böyle giderse yakın gelecekte de bunun ayırdın da olmayacaktır.
Şüphesiz tarih boyunca ve günümüzde insan olmanın ne demek olduğunun bilincinde olan ve bu bilinç ile yaşayan sayısız erenler mevcuttur. Bu erenlerin olması umut verici olmakla beraber genelin hala ısrarla ucuzlukta, basitlikte, maskaralıkta diretmesi de üzüntü verici olmaktadır.
Bizlerin hali hangi hal?
Hacı Bektaş Veli, insanin bazı hallerini yorumlarken su tespitlerde bulunuyor: “insanlar beş kısma ayrılır. Bunlar; kerim, cömert, cimri, kötü ve rezil olanlardır. Kerim, yemeyip yedirendir. Cömert, hem yeyip hem yediren/verendir. Cimri, kendisi yeyip başkasına vermeyendir. Kötü, yemeyip yedirmeyendir. Rezil ise kendisi yemediği gibi başkasına da yedirmeyendir ve başkasının iyilik yapmasına da engel olandır.
Şimdi Hacı Bektaş Veli'nin bu belirlemelerinden yola çıkarak çevremizde, iletimim içinde bulunduğumuz insanların hangi kategoride olduğunu veya daha çok hangi aşamaya yakın olduklarını rahatlıkla tespit edebiliriz. En önemlisi de bu tespitlere göre bizzat bizler hangi konumda ve hangi aşamadayız? Açık yüreklilikle, hiç bir torpile gerek duymaksızın özümüzü dara çektiğimizde kendimizi nerede görüyoruz?
Civanmert ve kerim miyiz? Değilsek bile böyle olmak adına ne tür bir çalışma ve çabamız söz konusu?
İnsan en başta kendisine karşı olmak üzere aslında herkese karşı açık ve şeffaf olmalıdır. Yalandan, yapay hallerden, tutarsız söylemlerden olabildiğince kaçınmalıdır. Samimi, içten, güven dolu, çıkarsız, öz güven sahibi olmalıdır. Böyle olmakla civanmert olunur. Böyle olmaya çalışmakla kötülerde, cimrilerden, rezillerden uzaklaşılır.
Böyle olmak için, yani civanmert bir insan olarak yaşamak için hiç bir engel yok. Var olduğunu düşündüğümüz, söylediğimiz engeller aslında bertaraf edilmesi çok basit gerekçelerdir.
Basta Makalat olmak üzere Hacı Bektaş Veli'nin eserlerinde bu ve benzer konular etraflıca işlenmiştir. İlgi duyanlar ve yoğunlaşıp yol almak isteyenler bu kaynaklara başvurabilirler.
Dünyanın varlığına ey hırsla sarılanlar,
Yemeyip yedirmeyip, yük altında kalanlar,
Başkasına kalırlar, hasretle toplananlar,
Hasretle ayrılırlar, ahirete yollananlar.
Hacı Bektaş Veli
|
